Kort fortalt er tannstein eit hardt, forkalka belegg som festar seg til tannoverflatene. Me skil mellom to typar tannstein. Den eine typen vert danna på tannflata over tannkjøtskanten (supragingival tannstein), medan den andre er tannstein som vert danna under tannkjøtskanten (subgingival tannstein).
Danning av supragingival tannstein
Manglande reinhald vil føre til at eit bakteriebelegg (plakk) utviklar seg på tennene si overflate. Plakk vert først danna der det er vanskelegast å halde reint, til dømes mellom tennene og langsmed tannkjøtskanten. Over tid kan dette belegget forkalkast ved at det bind til seg kalkstoff frå spyttet.
Denne typen tannstein dannar seg hyppigast der spyttet vert tømt ut i munnen på baksida av tennene i fronten i underkjeven, og frå spyttkjertlar i kinnet på utsida av jekslane i overkjeven.
Danning av subgingival tannstein
Bakteriebelegg (plakk) som ligg langsmed tannkjøtskanten kan over tid føre til at tannkjøtet vert betent. Tannkjøtet vert då hovent og ligg lausare inntil tanna. Forholda er soleis lagt til rette for at bakteriane og plakket kan trekkje ned under tannkjøtskanten og etter kvart verte forkalka der.
Denne typen tannstein utviklar seg sakte, og er ein hovudfaktor i utviklinga av
tannlosningssjukdommen periodontitt.
Korleis ser tannstein ut?
Tannstein har opprinneleg ein gulkvit farge. Overflata er ru og den vil difor kunne trekkje til seg misfarging frå te, kaffi, røyk og liknande. Etter kvart kan difor tannstein framstå som mørkebrun eller nesten svart. Den ru overflata gjer òg at nytt plakk lettare kan feste seg og igjen gje meir tannstein.
Korleis kan ein førebyggje danning av tannstein?
Det viktigaste ein kan gjere for å redusere mengda av tannstein er å halde tennene reine. Ei redusert mengd plakk vil føre med seg at danninga av tannstein vert mindre. Ein anbefaler difor å børste tennene 2 gonger dagleg og bruke tanntråd, tannstikkarar eller mellomromsbørstar mellom tennene kvar dag.
Mengda av tannstein som vert danna vil kunne variere frå person til person, og er avhengig av både reinhald og spyttet si samansetning. Når tannsteinen først har etablert seg, sit han så godt fast at ein bør oppsøkje profesjonell hjelp for å fjerne den. Gå difor regelmessig til tannlege eller tannpleiar for å få tennene kontrollert og rensa.